شهید عشق؛ معجزه انقلاب

حمید حسام گوهر شناس غریبی است.انگار میداند که کدام گنجها دارند از دستمان میروند و بی فوت وقت میرود سراغشان..مثل شهید علی خوش لفظ که چند وقتی  بعد از انشار کتابش پرکشید و حالا هم یکی از گنجهای دوران دفاع مقدس میرزا محمد سلگی..میرزایی که حسام میدانست چه گنجی است و ممکن است زمان زیادی شانس بودن او در جمعمان را نداشته باشیم..حاصل کار مشترک حمید حسام و میرزا محمد سلگی هم شد کتابی با نام "آب هرگز نمیمیرد" ..کتابی از میرزا که روز پنجشنبه همین هفته عنوان شهید چسبید به ابتدای اسمش..

آب هرگز نمی میرد اسم کتابی است که لابد حالا دیگر با وجود استقبال زیادی که از آن شده، اغلب شما اسمش را شنیده اید و شاید اگر نخوانده باشیدش از خودتان پرسیده اید یعنی چه؟ این دیگر چه اسمی است؟ مگر آب هم میمیرد؟ اصلا مگر آب مردنی است؟

اما خبر ندارید که این اسم حکایتی دارد که خط و ربطش میرسد به عشق و ارادت میرزا به  علمدار کربلا و برای دانستن ماجرایش باید کتاب را بخوانید. عجالتا در این متن تلاش کرده ام  هم برای آنها که کتاب را نخوانده اند ضرورت خواندن کتاب را بگویم و هم لذتدخواندن کتاب را با آنها که خوانده اند به اشتراک بگذارم..

 

هر ملتی در طول تاریخ فراز و فرودهایی را تجربه می کند. وجود رهبران و آموزه های آنها می تواند در سخت ترین شرایط، نتایج پر افتخار تاریخی از مقابله با چالش ها برای آن ملت به ارمغان آورد. در روزگار ما قطعا یکی از پیچیده ترین تحولات، شکل گیری انقلاب اسلامی و پیروزی آن و تاب آوری آن در سخت ترین و ناعادلانه ترین نبردها و رویارویی ها با نظام سلطه است. امام خمینی (قدس) با ساختن جان های آگاه و بیدار توانست فرصتی برای رشد و تکامل پیش روی مردم این سرزمین قرار دهد و بعدها امام در پیامی همین بُعد از نهضت را به عنوان فتح الفتوح عنوان کردند. فتح الفتوح انقلاب از نظر امام (قدس)، یک اتفاق و ماجرای نظامی و مادی نیست بلکه یک تحول انسانی است. 

یکی از بهترین عرصه های بروز و ظهور این فتح الفتوح، دوران دفاع مقدس است. دورانی که شاهد حضور جوانانی است که تمام لذت هایی که اقتضای دوره جوانی است و همچنین سوداهای بلند پروازانه آن دوره ی پرغرور را کنار گذاشتند و با حضور در جبهه های نبرد با حداقل امکانات مادی و با حداکثر ایمان مجاهدت کردند. بی شک خواندن و دانستن تاریخ دفاع مقدس و همچنین احوالات این بزرگ مردان برای ما درس آموز و بیدار کننده است. مطالعه کتاب های خاطرات رزمندگان و فرماندهان دوران دفاع مقدس، برای درک بهتر این فتح الفتوح انقلاب اسلامی ضروری است.

یکی از این رزمندگان و فرماندهان که از مصادیق فتح الفتوح انقلاب است، میرزا محمد سلگی است. میرزا 22 سال قبل از انقلاب در روستایی از توابع نهاوند همدان متولد می شود. پدر و مادری دیندار و معتمد او را پرورش می دهد. در پانزده شانزده سالگی برای کار به تهران می آید و کارگر ساختمان می شود و بعد هم نقاش ساختمانی. لقمه حلال پدر و تربیت دینی میرزا محمد را در برابر رنگ و لعاب و جلوه های پایتخت مصمون می دارد. بعد از مدتی به سربازی می رود. ازدواج می کند. در جریان ماجراهای انقلاب با نام امام خمینی(قدس) آشنا می شود و در جمع های انقلابی شرکت می کند و پای ثابت فعالیت ها و برنامه های انقلاب در نهاوند می شود.

با شروع تحرکات منافقین پس از پیروزی انقلاب اسلامی و آغاز جنگ تحمیلی خانه را رها کرد و در صف اول جهاد حاضر شد. از آن روز جهاد را شروع کرد و در جبهه ها بود تا با شکل گیری تیپ انصار الحسین علیه السلام همدان، گردان رزمندگان نهاوند را بام حضرت اباالفضل ساماندهی کرد و خود جانشین فرمانده شد و بعد تر فرمانده شد و مجروحیت های مختلف هم نتوانست او مانع حضور او در جبهه ها شود و با وجود قطع دوپا، پس از مداوای اولیه به جبهه ها برگشت و با حضور در عملیات مرصاد و ایفای یک نقش مهم در آن عملیات فصلی از کتاب  جهادش با بسته شدن پرونده دوران دفاع مقدس بسته شد.

وقتی همراه میرزا می شویم و با روایت میرزا پیش می رویم آرام آرام پازل فتح الفتوح بودن اینگونه افراد در ذهن کامل می شود.

بیاییم تصور کنیم انقلاب اسلامی رخ نمی داد؛ میرزا و میرزاهای این کشور در جوانی مشغول کسب و کار و پیشه خود بودند و هر کدام هم به سرنوشتی کتاب زندگی شان به پایان می رسید. میرزا نقاش ساختمان خوشنامی می شد. محسن وزوایی دانشجوی با استعادی می شد که میرفت دنبال درسش. باکری، زین الدین، باقری، همت و ... هر کدام در گوشه ای با سرنوشتی.

اما امام خمینی(ره) توانست به زندگی ها جهت دهد آنهم در مسیر تکامل و سعادت و این یعنی همان تکامل انسانی. هر کدام از اسم هایی که مرور کردیم دارای رسم هایی شدند که همین رسم ها، بخشی از فتح الفتوح انقلاب اسلامی شد.

شهید میرزا محمد سلگی که ظاهرا سواد بالایی از جهت مدارک متداول حوزوی و دانشگاهی ندارد وقتی برای رزمندگانش سخن می گوید والاترین سطح معارف دینی را بیان می کند و با قدرت بیان خود قلب های جوانان و نیروهای تحت امر خود را مسخر می کند. مکتب امام خمینی (قدس) این معرفت را متبلور کرده است و این است معجزه انقلاب اسلامی.

در جریان خواندن کتاب که به تعبیر رهبر معظم انقلاب «در میان کتاب های خاطرات جنگ، این یکی از بهترین هاست»، با دو جلوه از این قهرمان دلاور ایرانی مواجه می شویم؛ یکی شجاعت میدان نبرد یکی بندگی خاضعانه و خاشعانه پروردگار. با اینکه حتما میرزا خیلی از آنچه بین خود و خدای در میدان نبرد بوده را بیان نکرده است، اما از همه آنچه که در کتاب موجود است می توان دریافت که میرزا هیچ نقشی برای خود در میدان نبرد متصور نبوده است و هر آنچه بوده را از  جانب پروردگار می دیده است. بالاتر از این مرتبه ای برای ایمان و معرفت وجود دارد؟

وقتی رزمندگان این ویژگی را در میرزا می دیدند عاشق او می شدند و پا به رکابش بودند و وقتی سخت ترین عرصه های نبرد پیش رو بوده است فرمانده هان عالی رتبه در تصمیم گیری تنها گزینه شان گردان حضرت اباالفضل بوده و میرزامحمد سلگی.

میرزا عاشق حضرت اباالفضل بود. از کودکی با مرام علمدار کربلا آشنا شده بود. در مسیر زندگی سعی اش اقتدا به علمدار کربلا بود. در جبهه لحظه ای نبود که جلوه های ایثار و رشادت حضرت عباس را مرور نکند. او شهید عشق بود در همان سالهای جهاد. وقتی احساس میکرد بچه ها کم آوردند برایشان رجز روز عاشورای حضرت عباس را میخواند و قدرتی به گردان خود می بخشید.

سالها بعد سردار حمید حسام که از نقش و اهمیت میرزا با در دوران دفاع مقدس با خبر بود سراغ میرزا رفت و میرزا را که گمنامی را بر شهرت ترجیح می داد مجاب کرد تا با بیان خاطرات خود زمینه دسترسی همگان به گنجینه برکات دفاع مقدس را فراهم سازد و توانست خاطرات او را ضبط و در قالب کتاب «آب هرگز نمی میرد» منتشر کند. این کتاب ویژگی هایی دارد که از جمله آنها مستندسازی روایت هاست. نویسنده محترم کتاب، با دقتی مثال زدنی هر حادثه و موقعیت را از نگاه های مختلف بررسی کرده است و نگاه آنها را نیز در پاورقی های کتاب آورده است. جالب است با وجود اینکه سراغ ده ها نفر رفته، معمولا روایت ها هیچ تفاوتی ندارد و تنها در روایت ها نام و نقش میرزا پر رنگ تر است. شاید همین دقت در مستندسازی روایت ها، آب هرگز نمی میرد را درای رتبه برتر جایزه جلال در بخش مستندنگاری در سال 94 کرد.

شناخت امروز ما از بزرگ مردانی چون میرزا محمد سلگی و شهید علی خوش لفظ، شهید چیت سازیان و ... مرهون تلاش ها و مجاهدت های ادبی اساتیدی چون حمید حسام است. آنگونه که رهبر معظم انقلاب در تقریظ بر کتاب آب هرگز نمی میرد از این خدمت یاد می کنند: « و سلام بر حمید حسام که دردانه هایی چون سلگی و خوش لفظ را به ما شناساند»

این فتح الفتوح اگر آن روز در قلب دفاع مقدس متبلور شد امروز در عرصه های مختلف جهاد ادامه دارد. از جهادگران سلامت که امروز دل به خطر زده و شجاعانه ایثار می کنند و در جهت سلامت مردم مجاهدت می کنند گرفته تا بسیجی ها و گروه هایی که داوطلبانه برای سلامتی مردم دست به کار شدند. گروهی خیابان ها و معابر را ضدعفونی می کنند گروهی با تولید لباس ها و ماسک ها، سعی در برطرف کردن نیازهای کادر پزشکی دارند و گروهی با تهیه غذا و آب میوه برای کادر پزشکی و بیماران مشغول خدمت رسانی هستند، همگی از برکات همان نهضت امام خمینی (ره) است و جلوه هایی از همان فتح الفتوح انقلاب اسلامی.

این مطلب در تاریخ 16 فروردین 1399 در روزنامه جام جم منتشر شد.

تجربه خواندن : خسی در میقات

کتاب را که بستم تازه فهمیدم فرق جلال با روشنفکران دیگر در چیست. ضد مذهب بودن در همه جریان های روشنفکری شرط اول قدم است. مثل بعضی از روشنفکرها هم باید سفت و سخت پایبند به هر آنچه بود که از غرب می آید. دقیقا همان چیزی که جلال ندارد.

شاید جلال جلال بودنش را به روشنفکر بودنش ترجیح میداده و عارش نمی آمده که به سفر حج هم برود و مناسک دینی را هم بجا آورد. در مذمت غربزدگی دست به قلم شود و حتی برای قیام پانزده خرداد هم در جهت تایید آن واکنش نشان دهد و دیگران را هم دعوت کند که حرکتی کنند.

اگر امروز بعضی از چهره ها در مواقعی که باید حرفی بزنند و یا واکنشی نشان دهند درنگ می کنند شاید بخش عمده آن به جهت رودر بایستی های قبیله ای و تعصب بر مبانی روشنفکری ایرانی باشد.

جلال اینطور نبود. این را به گواه «خسی در میفات» ش عرض می کنم. سفر حج می رود، دور و برش را به دقت می بیند، نقد می کند شرح حال می نویسد ، رد پای غربزدگی را در عربستان پنجاه سال قبل میزند، طرح مدیریت جهان اسلامی حج را راهگشای اداره حج مطرح می کند، آرامکو ی امریکایی توجهش را جلب می کند و هر از گاهی به واسطه مظاهر آرامکو نامش را می برد و نقدی می کند و ...

همه اینها به یک طرف، اینکه خود را «خسی» میداند که پا به میقات گذاشته و عارفانه به این سفر نگاه می کند به یک طرف. این خس دیدن خود را همانقدر صادقانه می گوید که هدف از سفر حجش را، جستن نشانی از برادر در مدینه بیان می کند.

این همان آزادگی جلال است  که تمایز او و دیگر روشنفکرانی است که تا اسم دین و مذهب را می شنوند انکار آن را اصل اساسی می انگارند.

همین روزهای کرونایی را ببینید. چطور وقتی از دعا و طلب استمداد از خداوند در کنار رعایت توصیه های پزشکی ، صحبت می شود، در نگاه روشنفکران به سخنی عوامانه و بی منطق می ماند چرا که مکتب روشنفکری مبنایش تحولات قرون وسطایی  و همان اصول مذهب ستیز است.

روزهای بی آینه؛ خاطرات همسر قهرمان ملی

یکی از جذابیت‌های زندگی، دیدن یک رویداد از نگاه انسان‌هایی است که هرکدام اعتقادات و علایق و سلایق خاص خودشان را دارند. همین تفاوت‌ها نوع نگاه‌ها و روایت‌ها را متفاوت می‌کند.
دفاع مقدس یکی از سوژه‌هایی‌ است که بررسی آن از زوایای مختلف، برای شناخت بهتر و دقیق‌تر آن ضروری است. 
کتاب‌هایی که بیشتر در این حوزه خوانده‌ایم خاطرات فرماندهان و رزمندگان و خانواده‌های ایثارگرانی بوده است که اتفاقات تلخ و شیرین را بر اساس نگاه و اعتقاد خود روایت کرده‌اند.
روزهای بی‌آینه یکی از روایت‌های کم‌نظیر دفاع مقدس است. کم‌نظیر است از چند جهت: اول آنکه، خاطرات همسر خلبانی است که چند روز قبل از آغاز رسمی جنگ عراق علیه ایران به اسارت نیروهای بعثی در آمد و اعترافاتش می‌توانست مهم‌ترین سند صدام برای اثبات تجاوزگری ایران و دفاع از کشورش باشد؛ اما نشد. شاید به همین دلیل است که بیشترین زمان اسارت را در بین آزادگان، حسین لشگری در بند رژیم صدام بوده است آن هم برای ۶۴۱۰ روز! 
از جهتی دیگر، همسری روزهای زندگی خود را روایت می‌کند که بعد از امتحانات سوم دبیرستانش، زندگی مشترک و پر مهر خود را با جوان خلبان ۲۶ ساله‌ای آغاز می‌کند و از خانه پدری با رفاه کاملی که داشته است راهی دزفول می‌شود. زندگی مشترک با یک خلبان اف ۵ را در حالی شروع می‌کند که هنوز آماده خانه‌داری نیست و حتی پختن غذا را هم بلد نیست. حسین آقا با صبر و حوصله و عشق او را در مسیر زندگی همراهی می‌کند و حمایتش او را آرام آرام در برابر کارهایی که قبلاً تجربه‌اش نکرده بود یاری می‌کند.
روزهای خوش زندگی به سرعت می‌گذرد. روزهای پایانی شهریور ۵۹، عراق در مرزها تحرکاتی می‌کند و بعضی نقاط را بمب باران می‌کند. هوانیروز هم در جواب عملیات‌هایی انجام می‌دهد. حسین آقا که اوضاع دزفول را امن و امان نمی‌داند و احتمال می‌دهد که ساعت‌های زیادی را در پایگاه بماند منیژه خانم و علی آقای نوزادش را راهی تهران می‌کند. 
روز ۲۶ شهریور نوبت عملیات جناب سروان می‌شود و در بازگشت از خاک عراق هواپیمایش هدف قرار می‌گیرد و او با چتر از هواپیما خارج می‌شود. 
از آن روز تا هفدهم فروردین، آقای حسین لشگری در بند رژیم بعثی بوده است؛ انواع و اقسام شکنجه‌ها را می‌بیند و لب وا نمی‌کند؛ از دوره‌ای دیگر، انواع پیشنهادهای وسوسه‌کننده را دریافت می‌کند تا یک خط اعتراف کند اما سیدالاسرای ایران زیر بار نمی‌رود و همه سختی‌ها را به جان می‌خرد.
این ۶۴۱۰ روز زندگی منیژه خانم روزهایی است که آن دختر شاد و جوان را که کارهای ابتدایی خانه‌داری را هم بلد نبوده است به بانویی مقاوم و صبور تبدیل می‌کند که روزها را به انتظار همسر می‌نشیند و علی آقای نوزاد آن روزها را طوری تربیت می‌کند که می‌شود شاگرد درس‌خوان و دکتر دندانپزشک.
زندگی مجدد بعد از سال‌ها دوری ـ در‌حالی‌که روزگار هم منیژه خانم را منیژه خانم دیگری کرده بود و هم حسین آقای شاداب و شوخ و سرزنده را ـ حتماً زندگی سخت و همراه با مشکلات خاص خود بوده است. با این حال، حسین آقا ده سال بیشتر دوام نمی‌آورد و سال ۸۸ در اثر جراحات و صدمات سال‌های اسارت به شهادت می‌رسد و باز منیژه خانم می‌ماند و داستان تنهایی.
منیژه خانم لشگری شاید با بسیاری از همسران فرماندهان و ایثارگران از نظر ظاهری متفاوت باشد اما به‌نظر من که کتاب را خوانده‌ام، روحیه‌اش همان روحیۀ ایثارگر و باگذشت است. تصور گذر این ۶۴۱۰ روز زندگی سخت است اما او این سختی را با اعتقادی که داشته بر خود هموار کرده است. 
ممکن است برای بعضی از خوانندگان کتاب سؤال پیش بیاید که آیا این روایت نگاهی تیره به روزهای دفاع مقدس است یا نه؟ شاید در نگاه اول همین‌طور به‌نظر برسد اما روایت صبر و استقامت هفده هجده سالۀ زنی که نقطۀ شروع دوران سخت زندگی‌اش هم‌زمان است با ابتدای دورۀ جوانی، در‌حالی‌که امکان استفاده از فرصت‌های بهتر و رهایی از زندگی سخت را دارد، نشان از نبردی پیروزمندانه با زندگی در سخت‌ترین شرایط دارد و شاخص یک بانوی قهرمان جز گذر از این نبرد چه می‌تواند باشد؟
دفاع مقدس حماسه‌ای ملی است که همۀ آحاد جامعه در آن نقش داشتند. باید این تنوع حضور اقشار مختلف و سلیقه‌های گوناگون را قدر دانست و با بیان خاطرات آنها، روایتی جامع‌تر و همه‌جانبه از این فراز مهم تاریخ ایران ارائه داد. از این جهت، اقدام سوره مهر در انتشار کتاب روزهای بی‌آینه ستودنی است.

 

مشخصات کتاب:

روزهای بی آینه | خاطرات منیژه لشکری (همسر آزاده خلبان حسین لشکری) نویسنده: گلستان جعفریان

چاپ اول: 1396

شمارگان:2500 نسخه

حجم: 159 صفحه
 

شب هشتم محرم؛ به یاد مهدی شادمانی

 

نمی دانم چه شد که چهارشنبه در بین جمعیت روی صندلی مقابل احسان حسینی نسب نشستم و روایت مهدی شادمانی از شب هشتم_محرم و ارادتش به حضرت علی اکبر را از بیان او شنیدم. هر کلمه و جمله ای که می گفت انگار خودش هم باورش نمی شد که توانسته بغض اش را کنترل کند. کلمه به کلمه متن برای من پیام داشت . پیام هایی که از لحظه شنیدن خبر فوت مهدی شادمانی برای من مثل هشدار بود. شاید بخاطر اینکه هم سن و سال بودیم.
من اصلا قرار نبود آنجا باشم و بودم؛ حالا شادمانی داشت برای من که حتی یکبار هم او را از نزدیک ندیده بودم و در این دو سه روزی که از رفتنش می گذشت، مدام به فکرش بودم، روایت عشقش به امام حسین علیه السلام و حضرت علی اکبر را از زبان رفیقش می خواند. از همان لحظه شنیدن خبر فوتش به این فکر می کردم حتما شادمانی امام حسینی زندگی کرده که آخرین روز عمرش مقارن شد با اولین روز بزم ماتم ارباب بی کفن و همه در هر بزمی در این ده روز ویژه یادش می کنند.
احسان حسینی نسب هر چه روایت را جلوتر می برد برایم بیشتر ارادت شادمانی ثابت می شد.
امشب هم شب هشتم محرم است. قبل از رسیدن به هیئت مدام در فکر روایت شادمانی بودم و ماجرای ترافیکی که پیش رویش برای رسیدن به تکیه دزاشیب بود و نا امیدی اش از رسیدن و امیدی که در نا امیدی پیدا کرد و بالاخره رسید و یکبار دیگر برای شه زاده علی اکبر به سر و سینه زد...
امشب با خودم فکر می کردم قدر این حضور را نمی دانیم و چشم بر هم زدنی چقدر زود دیر می شود. واقعا معلوم نیست سال بعد شب هشتم در چه حالی باشیم اصلا باشیم یا نباشیم و اگر هم باشیم توانی برای شرکت در مجلس روضه داشته باشیم یا نه...
زندگی هایمان داستانی است که تعلیق و گره گشایی اش معلوم نیست پس از خدا بخواهیم به حق حرمت این عزاداری ها بهترین ها را درِ خانه امام حسین علیه السلام برایمان رقم زند.

 

* مهدی شادمانی در مجموعه کاشوب نشر اطراف روایتی دارد به نام واحد شمیرانی، احسان حسینی نسب همین روایت را خواند.

* عکس از صفحه اینستاگرام چهارشنبه های تهران 

خط مقدم، مسیر رسیدن به روشنایی صبح

اولین و آخرین کسانی که سرنوشت جبهه و عقبه جبهه را می توانند رقم زنند، نقش آفرینان خط مقدمند. خط مقدمی که گاه ممکن است در جبهه جنگ باشد.گاهی وسط زلزله و گاهی جلوی سیل و ... اصلا روزگار همیشه صحنه نبرد بوده است. گاه در نبرد با طبیعت و حوادث طبیعی مانند سیل و زلزله و طوفان و ... و گاهی با نیروی بشر بر سر آرمان یا منافع می جنگد. روی همین حساب هم تصور دورانی بدون مبارزه تقریبا محال به نظر می رسد. 

ردپای مادر؛ از لوزان تا تهران

گاهی سه موضوع مثلثی را شکل می دهند که ذهن را قاب می گیرند .و البته که این موضوعات مرتبط چندین ضلع دیگر هم می‌توانند داشته باشند. اما آنچه دلیل نوشتن این یادداشت شد کنار هم قرار گرفتن سه موضوع مرتبط با یکدیگر است. مثلثی با سه ضلع که یکدیگر را کامل میکنند و هر سه با هم واژه "مادر" را قاب میگیرند.  اما حالا این سه موضوع کدام اند و چه ارتباطی با هم دارند؟